Bezpieczeństwo prawne w biznesie
Przestępstwa menadżerskie
Menadżerowie są nie tylko odpowiedzialni za zarządzanie firmą, ale również muszą przestrzegać szeregu regulacji prawnych. W przypadku naruszeń przepisów, mogą wystąpić różne formy przestępstw, zarówno karnych, jak i skarbowych. W poniższym artykule tym przedstawimy te dwa rodzaje przestępstw oraz ich konsekwencje.
PRZESTĘPSTWA KARNE
Przestępstwa karne popełniane przez menedżerów mogą obejmować różne działania, takie jak:
- nadużycie zaufania, czy niegospodarność – menedżerowie, którzy wykorzystują swoje stanowisko do osobistych korzyści, mogą być oskarżeni o nadużycie zaufania. Przykładem może być przywłaszczenie mienia przedsiębiorstwa;
- oszustwo – manipulowanie danymi finansowymi, fałszowanie dokumentów czy wprowadzanie w błąd inwestorów i pracowników to poważne przykłady oszustwa. Takie działania mogą prowadzić do postawienia zarzutów karnych;
- korupcja – w przypadku menedżerów, korupcja może przybierać różne formy, od wręczania łapówek po przyjmowanie ich w zamian za korzystne decyzje dla firmy. Jest to przestępstwo, które ma poważne reperkusje nie tylko dla sprawcy, ale dla całej organizacji.
PRZESTĘPSTWA SKARBOWE
Osoby zarządzające biznesem są również odpowiedzialne za przestrzeganie przepisów skarbowych. Do najczęstszych przestępstw skarbowych należą:
- unikanie opodatkowania – wszelkie formy manipulacji mające na celu zmniejszenie zobowiązań podatkowych w sposób niezgodny z prawem, mogą być kwalifikowane jako przestępstwa skarbowe. Przykładem jest nieujawnianie dochodów czy stosowanie fikcyjnych faktur;
- fałszowanie dokumentów podatkowych – fałszywe deklaracje podatkowe, faktury, rachunki oraz innego rodzaju dokumenty mogą prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych. Menedżerowie stojący za takimi działaniami mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności karnej i skarbowej.
KONSEKWENCJE PRAWNE
Zarówno przestępstwa karne, jak i skarbowe mogą prowadzić do surowych kar, w tym:
- kary pozbawienia wolności – w przypadku udowodnienia winy menadżera, może on trafić do więzienia, zwłaszcza w przypadku poważnych przestępstw;
- grzywny – oprócz kary więzienia, sprawcy mogą być zobowiązani do opłacenia wysokich grzywien na rzecz państwa lub jako odszkodowanie dla poszkodowanych;
- utrata stanowiska i reputacji – osoby skazane za przestępstwa karne lub skarbowe tracą nie tylko swoje stanowiska, ale także reputację, co skutkuje trudnościami w dalszej karierze zawodowej.
Warto także mieć na uwadze, że krąg osób, które mogą popełniać przestępstwa menadżerskie nie ogranicza się jedynie do członków zarządu, czy innych organów korporacyjnych. Krąg ten należy także rozszerzyć o menadżerów wysokiego szczebla, takich jak księgowi, dyrektorzy, czy kierownicy działów.
W bieżącym zarządzaniu biznesem warto mieć na uwadze w szczególności poniższe przepisy prawa, regulujące typowe przestępstwa, które mogą być popełniane przez menadżerów:
| PRZEPIS | PRZESTĘPSTWO |
| art. 286 KK | Oszustwo. |
| art. 296 KK | Nadużycia zaufania, nazywane też niegospodarnością (menedżera). |
| Art. 296a KK | Łapownictwo na stanowisku kierowniczym. |
| Art. 300 KK | Udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela zwane też oszukańczym bankructwem. |
| Art. 302 KK | Zaspokojenie wybranych wierzycieli. Łapownictwo w postępowaniu egzekucyjnym. |
| Art. 303 KK | Naruszenie zasad dokumentowania działalności gospodarczej. |
| Art. 54 KKS | Nieujawnienie przedmiotu lub podstawy opodatkowania. |
| Art. 56 KKS | Podanie nieprawdziwych danych podatkowych. |
| Art. 56d KKS | Podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy przy składaniu oświadczenia. |
| Art. 60 KKS | Nieprowadzenie dokumentacji dla celów podatkowych. |
| Art. 61 KKS | Prowadzenie ksiąg w sposób nierzetelny i wadliwy. |
| Art. 80 KKS | Zaniedbanie informacji podatkowej. |
| Art. 80d KKS | Złożenie nieprawdziwej informacji podatkowych. |
| Art. 586 KSH | Niezgłoszenie wymaganego wniosku o upadłość spółki handlowej. |
- Ustawa z dnia z dnia 6 czerwca 1997 Kodeks karny.
- Ustawa z dnia 10 września 1999 Kodeks karny skarbowy.
- Ustawa z dnia 15 września 2000 Kodeks spółek handlowych
Nadzorowanie procesów zachodzących w biznesie, także pod kątem ewentualnej odpowiedzialności karnej, czy karno-skarbowej jest zadaniem menedżera, które wymaga proaktywnego podejścia i strategicznego myślenia. Oto kilka rozwiązań, które mogą pomóc w tym obszarze:
SZKOLENIA DLA PRACOWNIKÓW
Menadżerowie powinni organizować regularne szkolenia dla pracowników dotyczące etyki w biznesie, przepisów prawnych oraz konsekwencji przestępstw karnych. Edukacja na temat zgodności z prawem pomoże pracownikom zrozumieć, jakie działania są akceptowalne, a jakie mogą prowadzić do problemów prawnych.
STWORZENIE I WDROZENIE POLITYKI ANTYKORUPCYJNEJ
Opracowanie jasnych polityk dotyczących korupcji i nadużyć w firmie, które wprowadzą zasady postępowania i system zgłaszania nieprawidłowości, jest istotnym krokiem. Menedżerowie powinni zapewnić, że wszyscy pracownicy są zapoznani z tymi politykami oraz ich znaczeniem.
MONITOROWANIE I AUDYT WEWNĘTRZNY
Regularne monitorowanie transakcji finansowych oraz procedur operacyjnych przez systemy audytu wewnętrznego może pomóc w wykrywaniu nieprawidłowości oraz potencjalnych oszustw. Umożliwia to wczesną reakcję na niepożądane sytuacje.
WPROWADZENIE PROCEDUR PRZETWARZANIA ZGŁOSZEŃ
Utworzenie anonimowych kanałów zgłaszania nadużyć pozwala pracownikom zgłaszać obawy dotyczące nieetycznych działań bez obawy o represje. Zachęcanie do korzystania z tych kanałów może pomóc w szybszym wykryciu problemów.
ANALIZA RYZYKA
Regularna analiza ryzyka przestępstw karnych, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych, powinna być integralną częścią zarządzania. Menadżerowie powinni identyfikować obszary o podwyższonym ryzyku oraz opracowywać plany działania w celu ich ograniczenia.
ZARZĄDZANIE PODWYKONAWCAMI I KONTRAHENTAMI
W przypadku współpracy z zewnętrznymi dostawcami, kontrahentami i partnerami, menedżerowie powinni przeprowadzać staranne analizy due diligence w celu oceny etyki biznesowej i reputacji tych podmiotów. Współpraca z wiarygodnymi partnerami minimalizuje ryzyko nadużyć.
TWORZENIE KULTURY ZGODNOŚCI
Promowanie kultury, w której pracownicy czują się odpowiedzialni za przestrzeganie przepisów prawnych i etycznych, jest kluczowe. Menadżerowie powinni dawać przykład, stosując się do norm i zachęcając innych do tego samego.
REGULARNE PRZEGLĄDY POLITYKI I PROCEDUR
Menedżerowie powinni regularnie przeglądać i aktualizować polityki oraz procedury dotyczące zgodności, aby dostosować je do zmieniającego się otoczenia prawnego i gospodarczego. Utrzymywanie polityk w aktualnej formie zwiększa ich skuteczność.
PODSUMOWANIE
Proaktywne podejście, edukacja pracowników oraz wprowadzenie odpowiednich procedur mogą zminimalizować ryzyko i chronić zarówno firmę, jak i jej pracowników przed konsekwencjami prawnymi. Przestępstwa karne i skarbowe są poważnym zagrożeniem dla menadżerów i całych organizacji. W związku z tym kluczowe jest, aby osoby na wyższych stanowiskach były świadome przepisów i etycznych standardów w swoim działaniu. Unikanie nieetycznych praktyk oraz prowadzenie transparentnej działalności to nie tylko kwestia przestrzegania prawa, ale również zbudowania i utrzymania dobrego wizerunku firmy.
